Cun la fundaziun dalla pleiv da Rabius igl onn 1901 existeva probabel aunc negina cumpignia da mats a Rabius. Tochen lu funcziunava ei tut dalla capitala Sumvitg anora. Dapi la separaziun dalla Pleiv da Rabius ei la cumpignia da mats da Rabius per propi vegnida en acziun en nies vischinadi. Ella haveva la funcziun da collaborar tier las fiastas da baselgia cun far parada da Dumengi’alva, Sontgilcrest e Perdanonza. Da 1901-1939 senumnava ella «Societad de giuvens Rabius» e naven da 1940 «Cumpagnia da mats de Rabius». Da lezzas uras vegneva lu buca mintgin capitani e buca sut 30 onns. Ei era in post d’honur e quei ch’il capitani scheva gliez haveva gronda muntada ed influenza sils giuvenots gest ord scola. L’entrada ella CdmR succedeva dalla fiasta da Sontgilcrest il suentermiezdi. Lura tut ils mats e novizs che seradunavan en parada en in’ustria dil vitg. Leu vegnevan ils canditats presentai e tals havevan da far plaid avon l’entira raspada nua ch’era il plevon era presents. Tgi haveva avon il plaid gia tancau curascha ed auter han fatg quei suenter.

Sfegliond ella cronica dalla CdmR, deplorablamein per naven digl onn 1952 avon maun, vegnan bein schabetgs puspei empau presents. La CdmR festivava il giubileum da 50 onns igl onn dallas lavinas grondas da 1951. In onn suenter ei vegniu tschentau sur Caduff ina gronda crusch per regurdientscha vid las lavinas e per schurmetg da catastrofas dalla natira. Quella festivitad ei stada fetg pompusa. En parada e processiun han 6 mats purtau la pompusa crusch naven dil vitg entochen al liug destinau sut Cumadé nua ch’ella ei vegnida tschentada sin in sochel da betun e vegnida benedida dil plevon da gliez temps sur Gieri Arpagaus. La musica ha sunau, il chor ha cantau e biars han festivau « quell’ovra » ell’ustria dalla Posta. Ils 26-01-1968 ei quella crusch vegnida sdernada a plaun entras ina lavina da freid. La CdmR ha restaurau la crusch e plazzau ella puspei el medem liug sut Cumadé.

In usit ch’ei svanius dil tuttafatg ei il sittar murtès tier fiastas da parada sco da Sontgilcrest e tier la fiasta da sogn Scapulier, la dumengia da pardanonza. Quei funcziunava cun signals dils mats naven dalla baselgia entochen il liug da sittar. Oz vegness quei matei dau part per natel. Ils giuvens havevan buca mo la funcziun da far parada, na, els havevan aunc il pensum dad ira per dascha che las giuvnas formavan tier in tschupi per ils nozzadurs u per fiastas grondas da baselgia, sco p.ex. Creismas, Messas nuvialas e Missiuns e.a.v. Menziunar ei il pensum da far s. Clau e dad ira per pigniel da Nadal. Cumpravan els ina bandiera nova havevan els la cuida da far ils retgs da Buania e cantar la canzun en pliras vuschs. Quei purta’en bialas summas da daners per amortisar la bandiera. Quei ch’ei curdau en egl ei che da lezzas uras vegnev’ei organisau fetg biars referats cun differents temas e referents. Ina biala regurdientscha fuva il tscheiver general, nua ch’ils mats envidavan las mattauns. Quei deva ina biala sera da cant e da divertiment, cun saults e giugs da cuminonza. Ei semegliava fetg cuort e cuzzava entochen tard la damaun.

Sin iniziativa da capitani Linus Maissen, 46, ed il sustegn dalla presidenta dall’uniun da mattauns Augusta Bearth ein las 2 uniuns: Cumpignia da mats Rabius ed Uniun da mattauns Rabius vegnidas fusionadas egl onn 1970. Las dissoluziuns dallas duas uniuns ei succedida en in batterdegl ed ei stada bein preparada. Il num dalla nov’uniun secloma « Uniun da giuventetgna Rabius » e sco niev president e capitani ei era Linus Maissen, 46, vegnius nominaus ed elegius.

LM52