Societad da tir

Sche nus dein oz in’egliada anavos seregurdond vid la historia dalla societad da tir da Rabius daventa quei per memorisar da fatgs che massan prest en emblidonza. Mo ual 45 onn ha la historia dalla societat da tir Rabius cuzzau. Cun quei ch’ils protocols ein tuts avon maun,(achiv vischenadi Rabius) e datan pardetga dil curiu e passau en la societad eis ei stau pusseivel deruir lur activitat duront ils onns passai.

Igl onn 1931 eran ils tiradurs da Rabius unfis da mintgamai serender a Plaunpetschen-Cumpadials per ademplir lur obligaziun da sittar il tir dalla confederaziun il schi numnau obligatori. Els sedecidan da sedistacar dalla societat da tir Sumvitg e fundar in’atgna uniun da tir che senumna, societad da tir Rabius. Mo quei val lu buca aschi tgunsch, la resistenza dalla societad da tir Sumvitg e dalla vischnaunca ein stadas grondas. Ils bein menai protocols digl anteriur scolast Casper Berther dattan perdetga da diras e burasclusas seduttas encunter la societad da tir da Sumvitg e la vischnaunca. Nungrazia leva la vischnaunca schar baghegiar ils da Rabius in niev stabeliment da sittar, e lez encunter negin prezi turnar anavos a Plaunpetschen. Sinaquei sedecidan els da sittar igl tir obligatori sin la val Rabius. Il stabiliment da sittar havevan els tschentau si in provisoric sur il curtin dalla casa Caduf, il stabeliment da schibas a Pustget/Cumade. Mo quella schligiaziun haveva era buca cuntentau ils tiradurs da Rabius, schliatas relaziuns davart il vent dalla val Rabius lubevan buca in optimal trafic da tir. Sinaquei serendan els ils onns 1932/33 a Trun per lequidar lur obligaziuns da tir.

Finalmein eis ei aschi lunsch, igl onn 1934 pia 3 onns suenter haver fundau l’uniun sai vegnir entschiet cun las lavurs da construcziun. Denton era cheu va ei vess, tut il material da baghegiar sto vegnir purtaus si dies dal trutg si tier la plazza da baghegiar. (Oz la’vdonza da Leonard Cavegn). Cunquei che la motivaziun era gronda e la luschezia d’obtener in agien stabeliment da tir han els dumignau quei grond buordi. E las bialas fiastas curdadas a Runs-Su, raquintadas da nos pardavons dattan pardetga da bunas ed amicablas relaziuns.

Da quels onns existevan l’obligaziun d’uffezi ed aschia negina miseria d’anflar la suprastonza, mo pli che 2 onns d’uffezi eran exepciuns entochen la davosa suprastonza, lezza ei stada ensemen 4 onns, il motiv era che la fusiun cun lentira vischnaunca steva puspei avon maun. Suenter bunamein in miez tschentaner ha ei dau bein enqual midada, ed aschia era cun la societad da tir da Rabius. L’obligaziun duffeci ei curdada ed aschia gronda miseria d’anflar resposabels per quels diversas uffecis. Quei ei buca mo la miseria da nossa uniun mobein lentira vischnaunca semudregia culs medems problems. Vitier vegn aung ch’ils stabeliments da tir eran buca pli adequats al temps, e basegnavan migluramends. Novas leschas da sigertad, emissiuns da canera che sforzan la vischnaunca danflar novas schligiaziuns. Suenter haver sondau entginas variantas ei quella da turnar puspei a Plaunpetschen stada la megliera per vischnaunca ed uniuns. Naturalmein ha ei fatg mal a nos seniors che havevan fatg a sias uras la separaziun, mo sin quest mund tut che semida e quei ei bien aschia.

Enteifer quels 45 onns d’existenza ei bein enqual buna regurdientscha vegnida rimnada, buca mo en bialas uras da cumpignia mobein era enqual bucal ei vegnius mes en scaffa d’aluniun che sesenflava en l’ustria dalla staziun a Rabius. Sin l’iniziativa dil president Alex Saluz decida l’uniun igl onn 1968 da schar crear ina bandieretta d’ina persuna dil fatg dil cantun. Il logo cun la roda mulin ed ils dus uals dil vitg daventan lu pli tard era igl uoppen dil vitg. Per spindrar quellas regurdientschas ei vegniu fatg ina scaffa nova e deponiu ella en l’aula dalla casa da scola a Rabius e surdau la responsabladad al vischenadi ch’ei oz propretaria dagl inventari. Il sabeliment a Runs-Su ei vegnius vendius, il recav ei ius cumpleinamein alla nova uniun da tir Vial-Sumvitg. Aschia ha ina nova epocha entschiet ed ils problems vegnan a restar ils medem.

Gieri Maissen

Gruppa dal tir dalla Tgalaveina 1935. Mihel Lechmann, Stanislaus Maissen, Flurin Bearth, Casper Berther, Lucas Deplazes, Sep Maria Maissen.

Gruppa al campiunadi campester 1948 a Razen. Marcel Bearth, Tgetgel Toni, Heini Berther, Flurin Baselgia, Felix e Georg Maissen (victur da fiasta), Giuli Lechmann.