Actual
27-03-2024
Radunonza generala
Uniun Rabius anavon
Invitaziun alla radunonza generala dall’uniun Rabius anavon da mesjamna, ils 27 da mars 2024 allas 20:00 uras ell’aula dalla casa da scola a Rabius.

Tuttas commembras e tuts commembers sco era hosps ed interessai ein cordialmein envidai.
Tractandas 2024 Project Plaz Cadruvi
Cordialmein envida
Rabius anavon
Giavischeis Vus da publicar
in’occasiun sut «Actual»?
Tier il talun
Talun per publicar occurrenzas
RABIUS ANAVON Per la cuminonza en nies vitg
La finamira dall’uniun ei da tgirar e promover la cuminonza dil vitg, d’inoltrar propostas d’elecziun, giavischs da preventiv, iniziativas e petiziuns generalas per mauns dils organs da vischnaunca, da promover il svilup dil vitg e la veta sociala e culturala da quel e da tgirar il maletg e la cuntrada en ed entuorn il vitg. L’uniun intenziunescha da contonscher sia finamira ord atgna activitad en collaboraziun cun las uniuns dil vitg, autras instituziuns ni iniziativas privatas.
Commembers dall’uniun san persunas naturalas e giuridicas (uniuns, fundaziuns e fatschentas) daventar. Il commembradi vegn acquistaus cun conclus dalla radunonza generala e terminescha cun la declaronza d’extrada sin la fin digl onn calendari, cun la mort, cun la dissoluziun ni cun la decisiun d’exclauder, la quala ei prida dalla radunonza generala muort motivs gravionts.
La suprastonza secumpona dil president, digl actuar, dil cassier e da 2 assessurs. Il temps d’uffeci munta a 2 onns ed els ein reelegibels. Il president meina l’uniun, las radunonzas e liquidescha la gestiun da mintgadi. Igl actuar redegia ils protocols dallas radunonzas e sedutas e funcziunescha sco vice-president. Il cassier meina il quen ed incassescha las contribuziuns. El presenta quel alla radunonza generala. Ils assessurs stattan cun plaid e cussegl a disposiziun e san surprender lavurs adossadas ad els.
La suprastonza ha las suandontas incumbensas e cumpetenzas: Direcziun dalla gestiun dall’uniun e representaziun anoviars. Clamar e menar la radunonza generala. Preparar ed organisar il program da lavur. Administraziun dalla facultad dall’uniun. La suprastonza ha la cumpetenza da tuttas fatschentas ch’ein buca menziunadas en artechel 6 ni ch’ein buca adossadas expressivamein ad in auter organ. La suprastonza sa surdar singuls pensums ni incaricas ad auters commembers ni engaschar gruppas da lavur cun incumbensas specialas. L’uniun s’obligescha entras suttascripziun collectiva dil president e dil cassier ni dil president e digl actuar. La suprastonza ha la cumpetenza da disponer sur da francs 3000 per onn. Ella sa organisar e finanziar occurrenzas e fiastas ch’ein egl interess dall’uniun. La suprastonza decida en atgna cumpetenza sur dils basegns dallas fatschentas.
Suprastonza
Diego
Deplazes
president
Thomas
Bearth
cassier
Michele
Damiano
actuar
Natalia
Tuor
assessura
Rita
Berther
assessura
Adalbert
Bearth
inventar
Historia

Rabius ei ina fracziun dalla vischnaunca politica da Sumvitg. L’ucliva ei vegnida colonisada el decuors dil temps medieval. La gronda part dils habitonts fuvan vischins dala casa da Diu ed apparteneva pia al cumin dalla Cadi. El quartier da Luven vivevan denton differents vischins dil cumin dils Libers da Lags, ils Libers dado, documentai igl onn 1391. Ils biars da quels ein seseparai 1511 dil cumin dils Libers ed ein s’uni cul cumin dalla Cadi.

1643 vegn per l’emprema gada ina caplutta menziunada a Rabius, stada construida podà gia igl onn 1589. Denter 1677 e 1679 construcziun dall’emprema baselgia cun treis altars, consecrada igl onn 1683 e dedicada a Nossadunna. 1724 decorescha Jacob Rieg igl interiur cun maletgs da tempra sacrala. 1928 vegn la gronda part dalla baselgia spazzada, sulet il clutger ed ils mirs encunter sera restan. 1696 construcziun dalla caplutta da s. Michel a Campieschas. La fatschada viers nord vegn decorada cun picturas muralas. Benefactur da quei edifeci ei mistral Adalbert Maissen staus. El schenghegia il maletg digl altar che representa sogn Adalbert cun ina dedicaziun perunala.

Alla fin dil 17avel secul construcziun dalla caplutta da Sontgaclau a Runs. 1799 furiescha l’uiara dalla Surselva encunter ils Franzos. Ils 2/3 da matg crodan 26 giuvens cumbattants ord la vischnaunca da Sumvitg ella battaglia alla Punt Rehanau, denter quels era vischins da Rabius: secalmeister Balzer Berther, Giachen Mudest Genelin, siu frar Pieder Paul e Jodocus Foppa. 1804 fundaziun dalla caplania da Rabius. Quella cuozza da 1804-1901. Lura ha Rabius fundau in’atgna pleiv. Igl emprem caplon ei Pader Placi a Spescha staus, il davos caplon ed emprem plevon Sur Gion Cahannes.

1837 entschatta dallas interpresas da lenna Maissen a Luven e dils impressaris Beer a Cavivens. Ils 1850/60 emigreschan numerus Sursilvans ell’America. 1854 ei Gion Battesta Maissen da Rabius-Luven emigraus a Toledo en Ohio ed els 1870 Bistgaun Antoni Cajacob da Rabius-Cavivens a London. Ils 5 da mars 1886 periclitescha in grond incendi il vitg da Rabius ed intschendra la fabrica sut dils frars Maissens a Luven, la casa pervenda e la casa da scola. Ultra da quei donnegiescha el la baselgia parochiala e la casa dil stalter Tumaisch Baselgia. 1886 vegn in niev clutger dalla vart encunter sera eregius.

1920 caschuna ina bova ella Val Luven gronds donns. Ella destruescha ina casa e donnegiescha plirs baghetgs d’industria. 1964: Rabius baghegia novas casas da scola. 1975-87: Arrundaziun dils funs a Rabius. Ils funs arrundai scaffeschan la basa per ina agricultura moderna. 1981 vegn ina caplutta da morts construida en santeri e 1987 embellescha Sora Gielia Degonda las finiastras cun picturas sin veider. Ils motivs reflecteschan treis staziuns ella veta dil carstagun: La damaun, la sera e la levada. Ils 18 e 19 da fenadur 1987 pericliteschan novas bovas ella Val Luven ed ella Val Rabius il vitg. Igl atun 1994 vegn il grond rempar ella Val Rabius inauguraus. Ils 19 da matg 1995 vegn il reservuar sil Bein collaudaus. Novas tschaffadas d’aua e combras da repartiziun moderniseschan igl aquaduct. Gl’emprem da fenadur 1999 miera la seniora Mariuschla Bearth-Wolf ella vegliadetgna da 102 onns, 1 meins e 2 dis.

Text Aluis Maissen, Rabius

Rabius ist eine Fraktion der politischen Gemeinde Sumvitg. Die Siedlung wurde im Verlauf des Frühmittelalters kolonisiert. Die meisten Bewohner waren ursprünglich Gotteshausleute von Disentis und gehörten dieser Gerichtsgemeinde an. Im Quartier Luven lebten jedoch Gemeindegenossen, die zur Gerichtsgemeinde der Freien von Laax gehörten und die 1391 dokumentiert sind. Die meisten von ihnen trennten sich aber bereits 1511 von Laax und vereinigten sich mit der Landschaft Disentis.

1643 wurde zum ersten Mal eine Kapelle in Rabius erwähnt, die allenfalls bereits 1589 errichtet worden war. Von 1677 bis 1679 wurde die erste Kirche mit drei Altären gebaut, die 1683 vom Churer Fürstbischof Ulrich de Mont geweiht und der Jungfrau Maria gewidmet wurde. 1724 malte der Künstler Jakob Rieg das Innere der Kirche mit sakralen Bildern aus. Im Jahr 1928 wurden grössere Teile der alten Kirche für einen Neubau abgerissen, lediglich die Westfassade und der Turm blieben stehen. 1696 wurde die neue Kapelle St. Michael in Campieschas errichtet. Die Nordfassade wurde dabei mit farbigen Mauerfresken bemalt. Zu den Wohltätern des kleinen Gotteshauses gehörte Landammann Adalbert Maissen, der das Altarbild mit einer persönlichen Widmung schenkte.

Gegen Ende des 17. Jahrhunderts erfolgte der Neubau der Kapelle St. Nikolaus in Runs. 1799: Krieg des Bündner Oberlandes gegen die Franzosen. In der Schlacht von Reichenau fielen am 2./3. Mai insgesamt 26 junge Wehrmänner aus der Gemeinde Sumvitg, darunter auch 4 Rabiuser: Seckelmeister Balzer Berther, Giachen Mudest Genelin, sein Bruder Pieder Paul e Jodocus Foppa. 1804 Errichtung der Kaplanei in Rabius. Diese dauerte von 1804 bis 1901, als sie sich von der Mutterpfarrei Sumvitg trennte und selbstständig wurde. Der erste Kaplan von Rabius war Pater Placidus a Spescha, der letzte Kaplan und erste Pfarrer Dr. Gion Cahannes.

1837: Beginn der Holzindustrie Maissen in Luven und der Bauunternehmer Beer in Cavivens. Um 1850/60 wanderten zahlreiche Bündner Oberländer nach Amerika aus, darunter 1854 Gion Battesta Maissen aus Luven nach Toledo in Ohio und um 1870 Bistgaun Antoni Cajacob aus Cavivens nach London. Am 5. März 1886 wütete ein Grossbrand in Rabius. Opfer der Flammen wurde die untere Fabrik der Gebrüder Maissen in Luven sowie das Pfarr- und das Schulhaus. Stark in Mitleidenschaft gezogen wurde auch die Dorfkirche. Bei der Erneuerung wurde der bereits früher geplante Turm an der Westseite erstellt.

1920: Schwere Rüfe in Rabius-Luven. Zerstörung und Beschädigung mehrerer Wohn- bzw. Industriegebäude. 1964: Bau einer neuen Schulhausanlage. 1975/87: Güterzusammenlegung in Rabius. Planung und Durchführung der umfangreichen Arbeiten und der Bau von Feldwegen dauerten 12 Jahre. 1981 wurde eine neue Totenkapelle auf dem Friedhof gebaut und 1987 schuf Sr. Gielia Degonda wertvolle Glasfenster dazu. Die Motive reflektieren drei wichtige Stationen im Leben des Menschen: Morgen, Abend und die Auferstehung. Am 18./19. Juli 1987 bedrohten Rüfen der Wildbäche Luven und Rabius erneut das Dorf. Im Herbst 1994 wurde ein neuer und mächtiger Schutzdamm in der Val Rabius eingeweiht. Am 19. Mai 1995 fand die Kollaudation der neuen Anlagen der Wasserversorgung statt. Am 1. Juli 1999 starb die Seniorin Mariuschla Bearth-Wolf im Alter von 102 Jahren, 1 Monat und 2 Tagen.

Text Aluis Maissen, Rabius

Commerci
Bearth lenn SA
Via Sursilvana 81
081 936 35 35
Beer SA
Via Sursilvana 29
081 920 20 20
Gabriel Candinas
Via Sursilvana 15
081 404 14 24
Petra Bearth
Via Caho 15
076 415 92 32
Hotel Greina
Via Sursilvana 34
081 943 11 68
Daniel Maissen
Via Luven 2
079 409 75 43
Sascha Maissen
Via Sutvitg 3
078 793 57 63
Scrinaria
Franco Mognetti
Via dalla staziun
079 237 79 47
Cornelia Vogel
076 566 11 66
Michele Damiano
078 741 29 97
Uniuns
Chor mischedau

Dapi 1999

Purtret uniun
Club
da bigliard

Dapi 2007

Purtret uniun
Club
da troccas

Dapi 1994

Purtret uniun
Gimnastica
per dunnas

Dapi 1967

Purtret uniun
Musica
Surrein-Rabius

Dapi 2009

Purtret uniun
Uniun da giuventetgna

Dapi 1970

Purtret uniun
Uniun dramatica

Dapi 1911

Purtret uniun
Uniun «Rabius anavon»

Dapi 2020

Purtret uniun
Chor
da dunnas

1989 – 1999

Purtret uniun
Chor
viril

1900 – 2002

Purtret uniun
Cumpagnia
da mats

1901 – 1970

Purtret uniun
Societad
da musica

1935 – 2009

Purtret uniun
Societad
da tir

1931 – 1976

Purtret uniun
Uniun
sportiva

1941 – 2020

Purtret uniun
Uniun
da tamburs

1948 – 2016

Purtret uniun
Uniun
da mattauns

1960 – 1970

Purtret uniun
Uniuns reunidas

1964 – 2019

Purtret uniun
Vischinadi
da Rabius

1964 – 2019

Purtret uniun
Fotos

7172

numer postal

480

habitonts

950

meters sur mar

1203

emprema menziun
Contact